PRAWO SPADKOWE - KTO DZIEDZICZY

Chwilą nabycia spadku jest chwila jego otwarcia (śmierć spadkodawcy). Pierwszeństwo ma spadkobierca testamentowy. Jeśli brak testamentu, spadek nabywa spadkobierca ustawowy, zgodnie z ustawą. W uproszczeniu kolejność określają grupy (A-G):

A) Dziedziczy małżonek i dzieci spadkodawcy.
B) Dziedziczy małżonek i rodzice spadkodawcy, gdy brak zstępnych. W braku małżonka spadek przypada rodzicom. Gdy nie ustalono ojcostwa rodzica, dziedziczy małżonek i matka, a w braku małżonka tylko matka.
C) Gdy brak zstępnych, jeden z rodziców nie żyje, spadek dziedziczy małżonek, rodzic i rodzeństwo, w tym przyrodnie (nie ma znaczenia, czy rodzic zmarły, jest rodzicem wspólnym dla zmarłego i jego rodzeństwa). Gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, brak jest rodzeństwa i jego zstępnych, spadek przypada małżonkowi i żyjącemu rodzicowi.
D) Dziedziczy tylko małżonek, gdy brak innych osób z pkt A-C.
E) Dziedziczą dziadkowie, gdy brak osób z pkt A-D. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, jego udział, przypada pozostałym dziadkom.
F) Gdy brak osób z pkt A-E do dziedziczenia dochodzą pasierbowie, jeżeli żadne z ich rodziców nie dożyło otwarcia spadku.
G) Gdy brak osób z pkt A–F – spadek dziedziczy Gmina albo Skarb Państwa.
Dla dziedziczenia rodzica albo dziadka spadkodawcy, nie ma znaczenia czy pozostaje w związku małżeńskim.
Jeżeli jedno z dzieci, rodzeństwa, dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, w jego miejsce wchodzą jego zstępni (dzieci, itd.).

dwóch facetów podpisuje umowe

SPADEK – ODRZUCIĆ CZY LEPIEJ PRZYJĄĆ ?

Spadkobierca, dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy, w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania do dziedziczenia, może zdecydować o nabyciu spadku; wtedy może:
A) przyjąć spadek bez ograniczenia (przyjęcie proste) i odpowiada za długi spadkowe, całym swoim majątkiem (odziedziczonym, swoim dotychczasowym i później wypracowanym) bez ograniczeń.
B) przyjąć spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) i odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem, ale tylko do wartości czynnej spadku (aktywów), ustalonego w spisie lub wykazie inwentarza. Spis jest odpłatny, sporządza go komornik na zlecenie Sądu lub spadkobiercy. Wykaz sporządza spadkobierca, według ustalonego wzoru. Odpłatne sporządzenie wykazu spadkobierca może zlecić notariuszowi. Wykaz spadkobierca składa w sądzie. Złożenie wykazu w sądzie nie podlega opłacie.
C) spadek odrzucić i traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku - nie nabywa spadku i nie odpowiada za długi spadkowe.
Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Oświadczenie jest skuteczne tylko, gdy składający go dziedziczy już spadek. Oświadczenie jest bezskuteczne, jeśli bieg terminu się nie rozpoczął.
Oświadczenie raz złożone nie może być odwołane, musi być kategoryczne, a złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne. Składa się je przed sądem lub przed notariuszem.

UMOWA DOŻYWOCIA A SPADKOBRANIE

Właściciel nieruchomości (dożywotnik) w formie aktu notarialnego zobowiązuje się przenieść na nabywcę własność nieruchomości. W zamian za to nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. Powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę (dożywotnika) jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Umowa dożywocia pełni funkcję alimentacyjną, jej zawarcie powoduje, że przenoszona na nabywcę nieruchomość zostaje obciążona prawem dożywocia. Przeciwko prawu dożywocia nie działa rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych tzn: każdoczesny nabywca nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nie może uchylić się od obowiązku spełniania świadczeń na rzecz dożywotnika.
Umowa dożywocia nie jest czynnością nieodpłatną jak w przypadku darowizny. Dlatego też, spadkobiercy, którzy nie byli stronami umowy dożywocia nie będą mogli żądać zachowku liczonego od wartości tej nieruchomości. Również nieruchomość będąca przedmiotem dożywocia nie jest brana pod uwagę przy dziale spadku.
Z zawarciem umowy dożywocia wiąże się konieczność uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2 % liczonego od wartości nieruchomości, który pobiera notariusz.

WYKAZ INWENTARZA

W przypadku nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, należy sporządzić wykaz inwentarza lub zlecić spis inwentarza. Wykaz inwentarza sporządza spadkobierca, według ustalonego wzoru. Odpłatne sporządzenie wykazu spadkobierca może zlecić notariuszowi. Wykaz spadkobierca składa w sądzie. Złożenie wykazu w sądzie nie podlega opłacie. Obok wykazu inwentarza istnieje instytucja spisu inwentarza. Spis jest odpłatny, sporządza go komornik na zlecenie Sądu lub spadkobiercy. Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

PRZYJĘCIE SPADKU WPROST

PRZYJĘCIE SPADKU Z DOBRODZIEJSTWEM INWENTARZA

Spadkobierca, dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy, w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania do dziedziczenia, może zdecydować o nabyciu spadku; wtedy może przyjąć spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) i odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem, ale tylko do wartości czynnej spadku (aktywów), ustalonego w spisie przez komornika lub wykazie inwentarza przez spadkobiercę. Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oświadczenie jest skuteczne tylko, gdy składający go dziedziczy już spadek. Oświadczenie jest bezskuteczne, jeśli bieg terminu się nie rozpoczął. Oświadczenie raz złożone nie może być odwołane, musi być kategoryczne, a złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne. Składa się je przed sądem lub przed notariuszem.

ODRZUCENIE SPADKU

Spadkobierca, dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy, w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania do dziedziczenia, może zdecydować o odrzuceniu spadku i traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku - nie nabywa spadku i nie odpowiada za długi spadkowe. Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oświadczenie jest skuteczne tylko, gdy składający go dziedziczy już spadek. Oświadczenie jest bezskuteczne, jeśli bieg terminu się nie rozpoczął. Oświadczenie raz złożone nie może być odwołane, musi być kategoryczne, a złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne. Składa się je przed sądem lub przed notariuszem.

DAROWIZNA I ZACHOWEK

ustalanie darowizny

Darowizna a zachowek - różnice

Darowizna to umowa przenosząca prawa majątkowe. Jej istotą jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego, kosztem swojego majątku. Obdarowany zostaje jedynym właścicielem określonego przedmiotu, który nie zasili masy spadkowej pozostałej po śmierci darczyńcy. Przedmiotem darowizny mogą być zarówno prawa majątkowe, jak i niemajątkowe.

Mianem zachowku nazywamy prawo do otrzymania określonej kwoty pochodzącej ze schedy spadkowej. Określają to przepisy art. 1039 – 1043 k.c. Jeżeli w wyniku sporządzonego przez darczyńcę testamentu: zstępny, małżonek, rodzice spadkodawcy, dziedziczący z ustawy, nie zostali powołani do dziedziczenia, mają prawo do zachowku.

Gdy uprawniony do zachowku otrzymał jednak za życia spadkodawcy darowiznę, to podlega ona zaliczeniu na poczet zachowku. Ulega on wtedy pomniejszeniu o wartość darowizny.

Darowizna - rodzaje

Wyróżniamy dwa rodzaje darowizn:

pieniężną, w której przedmiotem umowy jest określona kwota
rzeczową, w której przedmiotem umowy są wartości niepieniężne.

Darczyńcą może być zarówno osoba prywatna, jak i prawna (firma, instytucja, stowarzyszenie). Popularną darowizną rzeczową są nieruchomości, w przypadku których konieczne jest sporządzenie aktu notarialnego.

Darowizna od rodziców

Wyróżnia się cztery grupy podatkowe, od których w przypadku otrzymania darowizny zależy kwota wolna od podatku. Rodzice należą do tzw. grupy 0 i wszelkie otrzymane od nich darowizny są całkowicie zwolnione z podatku od spadku i darowizn.

Warunek jest tylko jeden:

darowizna od rodziców po przekroczeniu kwoty 9637 zł musi zostać zgłoszona do Urzędu Skarbowego. Mamy na to 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Niezgłoszenie darowizny skutkować będzie tym, że zostanie ona opodatkowana na zasadach ogólnych, przez co konieczne będzie złożenie deklaracji i zapłata naliczonego podatku.

Darowiznę od rodziców można przekazać także na poczet prowadzonej przez dziecko firmy jako środek trwały. Dotyczy to jednak tylko rzeczy materialnych takich jak np. samochód. Należy pamiętać jednak o wpisie do ewidencji i amortyzacji polegającej na skrupulatnym odpisywaniu części wartości w koszty, co wynikać będzie z jego zużycia.

Darowizna bez podatku

Podatek od darowizny nie obowiązuje, jeśli należymy do wspomnianej grupy 0 i stosujemy się do ustanowionych zasad. Grupa 0 obejmuje:

małżonków
zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki)
wstępnych (rodzice, dziadkowie)
rodzeństwo (w tym pasierbowie i pasierbice)
macochę i ojczyma.

Aby móc cieszyć się darowizną bez podatku należy złożyć formularz podatkowy SD-Z2 dostępny na stronie podatki.gov.pl w zakładce e-Deklaracje. Dodatkowo Urząd Skarbowy będzie wymagać od nas przedstawienia dowodu przekazania darowizny w formie potwierdzenia otrzymania przelewu.

Jeżeli jednak nabywamy na własność rzeczy bądź prawa majątkowe od tej samej osoby więcej niż jeden raz nie opłaci nam się taka darowizna. Podatek będzie wtedy sumą wszystkich darowizn z ostatnich 5 lat.